Ilość tematów do wyboru
Na nowej maturze będziemy mogli wybierać nie z trzech, lecz jedynie z dwóch tematów. Oznacza to że może być trochę trudniej z trafieniem swojego ulubionego typu pracy pisemnej. Informator maturalny mówi o tym w ten sposób:
„jedno zadanie; dwa tematy w języku polskim, zdający wybiera jeden z nich i tworzy tekst„
Ilość elementów do omówienia
Oprócz tego warto zwrócić uwagę na liczbę elementów, do których powinniśmy się odnieść:
„każdy temat zawiera dwa elementy, które zdający powinien omówić w wypowiedzi„
Oznacza to że przy limicie słów wynoszącym 200-250 wyrazów powinniśmy nie tylko wspomnieć o danym elemencie, ale również wgłębić się w niego i dobrze go rozwinąć. Najlepiej aby cały jeden paragraf dotyczył jednego elementu, a drugi paragraf drugiego. Pozostałymi paragrafami są rzecz jasna rozpoczęcie i zakończenie.
Jakie proporcje?
Podczas pisania pracy ważne jest zachowanie odpowiednich proporcji poszczególnych elementów. Dlatego warto uprzednio zaplanować pisanie pracy i ocenić ile zajmie nam każdy fragment. Podczas pisania jej warto kontrolować ilość użytych słów. Jeśli jest ich już 150, a my jesteśmy w środku rozwinięcia, to znak że należy trochę się streszczać, a jeśli sam wstęp liczy 100 słów, to znaczy że jest za długi. Odpowiednimi proporcjami dla tego typu form wypowiedzi są: 1/5 dla wstępu, 3/5 dla rozwinięcia, oraz 1/5 dla zakończenia.
Co jest oceniane?
Na maturze rozszerzonej oceniane są różne kryteria, do których należą:
- Zgodność z poleceniem – od 0 do 5 punktów
- Spójność i logika wypowiedzi – od 0 do 2 punktów
- Zakres środków językowych od -1(!) do 3 punktów
- Poprawność środków językowych od 0 do 3 punktów
Zgodność z poleceniem
Pod mianem zgodności z poleceniem bierze się pod uwagę zarówno treść jak i formę wypowiedzi oraz jakość ich realizacji. Treścią wypowiedzi jest umieszczenie wszystkich elementów w odpowiednich miejscach. Przede wszystkim należy pamiętać aby:
– we wstępie nakreślić czego dotyczy całe pismo użytkowe: w liście oficjalnym piszemy jaki jest powód pisania przez nas listu, w rozprawce określamy tezę którą będziemy rozważać, a w artykule publicystycznym przybliżamy temat o którym zamierzamy pisać
– w rozwinięciu należy odnieść się do elementów podanych w zadaniu i dobrze je rozwinąć. Jeśli mamy podać swoją opinię na dany temat musimy ją również dobrze uargumentować, a jeśli podajemy propozycje rozwiązania jakiegoś problemu dobrze wymienić jest więcej niż jedną.
– w zakończeniu należy w odpowiedni sposób podsumować to co pisaliśmy do tej pory, oraz zachować elementy typowe dla danej formy wypowiedzi: np. w liście formalnym wyrazić szacunek do drugiej osoby. Dla przypomnienia, piszemy:
Your sincerely – Z poważaniem (jeśli znamy tożsamość osoby do której piszemy)
Forma wypowiedzi
Ocena formy wypowiedzi polega na sprawdzeniu, czy właściwe elementy zostały umieszczone w odpowiednich miejscach, czy zastosowany został podział na akapity / paragrafy, oraz czy wypowiedź zachowuje spójność – tekst stanowią płynne przejścia między jednym tematem a drugim a nie zlepek przypadkowych, niezwiązanych ze sobą zdań.
Tabela prezentująca jak jakość treści i formy wpływa na punktację:
| Elementy treści | Elementy formy | ||
| 4-3 | 2-1 | 0 | |
| 10-9 | 5 pkt | 4 pkt | 3 pkt |
| 8-7 | 4 pkt | 3 pkt | 2 pkt |
| 6-5 | 3 pkt | 2 pkt | 1 pkt |
| 4-3 | 2 pkt | 1 pkt | 0 pkt |
| 2-1 | 1 pkt | 0 pkt | 0 pkt |
| 0 | 0 pkt | 0 pkt | 0 pkt |
Z powyższej tabeli wynika, że warto skupić przede wszystkim na odpowiedniej treści, gdyż to ona najbardziej wpływa na punktację. Oczywiście odpowiednia forma też jest istotna, ale zachowanie jej nie powinno stanowić problemu, a ewentualne błędy nie są tak kosztowne.
Spójność i logika wypowiedzi
„W ocenie spójności bierze się pod uwagę, czy i w jakim stopniu tekst funkcjonuje jako całość dzięki jasnym powiązaniom (np. leksykalnym, gramatycznym) wewnątrz zdań oraz między zdaniami i akapitami tekstu. W ocenie logiki wypowiedzi bierze się pod uwagę, czy i w jakim stopniu wypowiedź jest klarowna (np. czy nie jest jedynie zbiorem przypadkowo zebranych myśli, czy wnioski wynikają logicznie z przesłanek).
2 pkt – wypowiedź zawiera najwyżej 2 usterki w spójności ORAZ/LUB logice na poziomie zdania i/lub akapitu i/lub całego tekstu
1 pkt – wypowiedź zawiera od 3 do 5 usterek w spójności ORAZ/LUB logice na poziomie zdania i/lub akapitu i/lub całego tekstu
0 pkt – wypowiedź zawiera 6 lub więcej usterek w spójności ORAZ/LUB logice na poziomie zdania i/lub akapitu i/lub całego tekstu”
Z całej tej paplaniny wynika, że należy pisać zrozumiale, po kolei i zachowując spójność wypowiedzi. Dobrze gdy jedna myśli wynika z drugiej, lub jeśli są to np. wymieniane argumenty, to są umieszczone po kolei i dotyczą tego samego zagadnienia.
Zakres środków językowych
W ocenie zakresu środków językowych bierze się pod uwagę zróżnicowanie i precyzję środków leksykalno-gramatycznych użytych w wypowiedzi.
3 pkt – szeroki zakres środków językowych
w pracy występują dość liczne fragmenty charakteryzujące się naturalnością i różnorodnością frazeologiczną oraz precyzją użytych środków językowych
2 pkt – zadowalający zakres środków językowych
w pracy występuje kilka fragmentów charakteryzujących się naturalnością i różnorodnością frazeologiczną oraz precyzją użytych środków językowych, jednak w większości użyte są struktury o wysokim stopniu pospolitości
1 pkt – ograniczony zakres środków językowych
w pracy użyte są głównie struktury o wysokim stopniu pospolitości
0 pkt – bardzo ograniczony zakres środków językowych
w pracy użyte są wyłącznie struktury o wysokim stopniu pospolitości
UWAGA: Jeżeli w wypowiedzi występują rażące/liczne uchybienia w stosowności i/lub jednolitości stylu, wówczas liczbę punktów przyznanych za zakres środków językowych można obniżyć o 1 punkt (maksymalnie do zera).
Pisząc naszą formę wypowiedzi powinniśmy starać się jak najlepiej wykorzystać nasz zasób słownictwa, stosując ciekawe konstrukcje zdaniowe oraz wyszukane słowa / formuły. Wymieniając argumenty zamiast pisać Firstly, Secondly, Thirdly warto użyć ciekawszych zwrotów, np. In the first place, What is more, Last, but not least. Podsumowując nasze rozważania zamiast pisać To sum up warto użyć zwrotu: Taking everything into consideration. Listę przydatnych zwrotów dla każdej z form wypowiedzi znajdziecie poniżej (a w oddzielnych wpisach ich rozszerzone wersje).
Poprawność środków językowych
W ocenie poprawności środków językowych bierze się pod uwagę błędy gramatyczne, leksykalne, ortograficzne i interpunkcyjne.
Krótko mówiąc, powinniśmy starać się pisać możliwie jak najbardziej poprawnie, unikając stosowania złych czasów i niepoprawnych konstrukcji, nie wspominając już o ortografii i interpunkcji.
Jeśli chcecie przeczytać cały informator maturalny, znajdziecie go tutaj.
Poradnik maturalny – poziom rozszerzony
Poradnik maturalny – poziom podstawowy
Zasady oceniania prac – poziom podstawowy
Teraz gdy wiecie już wszystko o zasadach punktowania prac, możemy tylko życzyć powodzenia na maturze :)
